Druk op de afbeelding om je geweldige cadeau te bestellen.
Kies je productkleur, maat of voeg een tekst of foto erbij als je het nog mooier wilt maken.(Bij sommige illustraties of tekst is de kleur ook naar jouw smaak te passen)
Als misbruik wordt weggepoetst, wie beschermt dan het slachtoffer?
Seksueel misbruik. Alleen al het woord schuurt. Omdat iedereen er iets bij voelt, maar niemand er écht over wil praten. Omdat het vaak in stilte gebeurt, in grijze gebieden, tussen woorden door. En omdat het een van de weinige vormen van geweld is waar slachtoffers zich moeten verdedigen, in plaats van de dader.
Je hoort het nog te vaak: “Maar wat had je aan?” “Waarom ging je mee naar binnen?” “Je had ook nee kunnen zeggen, toch?” Of het nóg giftiger: “Je zoekt aandacht.” “Je overdrijft.” “Je hebt het vast uitgedaagd.” “Je hebt het vast verkeerd begrepen.” En ergens daaronder sluimert het hardnekkige idee dat het slachtoffer zélf iets heeft gedaan. Alsof grenzen pas gelden als je ze vooraf ondertekent, gestempeld, driedubbel vastgelegd.
Er is een ranzige reflex in onze samenleving om seksueel geweld weg te poetsen. Mooier te maken dan het is. Om het op te vangen met zinnen als: “We weten niet wat er precies is gebeurd.” Of erger nog: “Het is zijn woord tegen het hare.” Alsof er geen grens is overschreden, maar een meningsverschil heeft plaatsgevonden.
Voor echte slachtoffers is het geen meningsverschil. Geen verwarring. Geen spijt na seks. Het is iets dat je lichaam onthoudt als jouw hoofd het al lang heeft weggeduwd. Iets dat niet alleen plaatsvindt in het moment zelf, maar doordruppelt in jaren daarna. In relaties, in aanraking, in vertrouwen, in slapen, in ademen. Seksueel misbruik is een inbreuk. Geen foutje. Geen miscommunicatie. Een grens waar iemand overheen walst terwijl jij verstijft.
En toch, als je ermee naar buiten komt, moet je je verdedigen alsof jij degene was die over de schreef ging. Alsof jij had moeten roepen, slaan, rennen, vechten. Alsof bevriezen geen legitieme reactie is. Alsof je lichaam niet reageert zoals het reageert. Je moet je herinneringen verdedigen. Je beleving onderbouwen. Je pijn uitleggen. Je verhaal telkens opnieuw vertellen, steeds net iets anders, want anders geloven ze je niet meer.
Alsof waarheid een toneelstuk is waar je auditie voor moet doen.
En daarbovenop komt nog een ander probleem. Een onderwerp waar amper iemand zich aan durft te branden: dat sommige mensen het woord misbruik gebruiken om iets anders te verhullen. Om iets voor elkaar te krijgen. Om iets te manipuleren. En nee, dat is geen excuus om slachtoffers te wantrouwen — integendeel. Het is precies dát wat het voor échte slachtoffers zó veel moeilijker maakt. Want door die valse meldingen worden grenzen vervaagd. Wordt het woord misbruik minder zwaar. Wordt er getwijfeld aan de oprechtheid van iedereen die wél is overschreden.
Daar zit de werkelijke schade. Dat slachtoffers het nu niet alleen moeten opnemen tegen de schaamte, de pijn, de trauma’s en de maatschappij, maar ook tegen de rotte appels die het woord misbruiken voor hun eigen gewin. En die schade wordt maar zelden benoemd. Want het is makkelijker om te doen alsof álle verhalen kloppen dan om de complexiteit onder ogen te zien. Maar als je de waarheid wilt beschermen, moet je het hele plaatje durven aankijken.
Slachtoffers van seksueel misbruik worden vaak behandeld als lastige factoren. Als storende ruis. In rechtszalen, in gezinnen, in vriendschappen. Want ze verstoren het verhaal. Het beeld van ‘hij is zo’n aardige vent’. Het beeld van ‘zij is altijd zo vrolijk’. En dus wordt er geschoven, verdraaid, afgezwakt. Wat had je verwacht? Waarom liep je daar? Waarom bleef je? Waarom ging je terug?
Omdat trauma geen logica volgt. Omdat overleven soms betekent dat je jezelf uitzet. Dat je lacht terwijl je breekt. Dat je ‘ja’ zegt omdat ‘nee’ gevaarlijker voelt. Omdat schuldgevoel zich op je plakt als een tweede huid, zelfs als jij niets verkeerd deed.
We leven in een wereld die liever gelooft dat mensen het verzinnen, dan dat we erkennen hoe vaak het echt gebeurt. Liever de veilige illusie dan de pijnlijke realiteit. Liever een verhaal waarin alles goedkomt, dan één waarin iemand voor de rest van zijn leven moet dealen met iets wat nooit had mogen gebeuren.
Maar als we écht een samenleving willen waarin grenzen tellen, waarin veiligheid niet alleen op papier bestaat, dan moeten we stoppen met twijfelen aan mensen die eindelijk hun mond open durven doen. Dan moeten we luisteren. Eerlijk luisteren. Zonder achterdocht. Zonder ‘maar’. Zonder het idee dat het verhaal pas klopt als het in jouw hoofd logisch voelt.
Seksueel misbruik is niet alleen het moment zelf. Het is de jaren daarna. De muren die je optrekt. De intimiteit die je wantrouwt. De veiligheid die je niet meer voelt in je eigen lijf. En het is de buitenwereld die het nóg ingewikkelder maakt door te twijfelen, te relativeren of erger nog: door de dader te beschermen omdat hij zo sympathiek overkomt.
Wat er moet veranderen? We moeten durven zeggen wat het is. Geen ‘grensoverschrijdend gedrag’, maar misbruik. Geen ‘ongepaste aanraking’, maar aanranding. Geen ‘lastige situatie’, maar een daad met gevolgen. En we moeten het woord beschermen. Tegen verdraaiing. Tegen misbruik van het misbruik. Want elk onterecht verhaal maakt het voor echte slachtoffers moeilijker om gehoord te worden.
Wie zwijgt uit gemak, is medeplichtig aan het patroon. Wie omdraait wat gebeurd is, verwoest meer dan een reputatie. En wie durft te spreken, moet kunnen rekenen op veiligheid, geen ondervraging.
Want als we het gesprek over seksueel misbruik niet rauw durven voeren, blijft het altijd iets dat zich afspeelt in het donker. En het donker is precies waar daders floreren.
Het wordt tijd dat we dat licht aanlaten. Altijd.
De uitspraken van advocaat Gerard Spong in de documentaire ‘Blauwe Ballen en andere verkrachtingsmythes’ zijn een pijnlijk voorbeeld van hoe diep dit denken nog zit. Dat vrouwen zich ‘makkelijk laten verkrachten’ of ‘beter weerbaar moeten zijn’ raakt niet alleen aan verkeerde aannames, het schuift ook opnieuw de verantwoordelijkheid naar degene die al geschaad is. Er stond een advertentie in het AD, gericht aan Spong: “Beste Gerard, het ligt niet aan de vrouwen.” En dat klopt. Verkrachting is nooit de schuld van het slachtoffer. Nooit.
Ik weet dat, omdat ik het zelf heb meegemaakt. Omdat ik weet hoe het is als je niet geloofd wordt. Als het wordt weggepraat, verzacht, verdraaid. Als de dader wordt beschermd, zelfs binnen je eigen gezin. Dan kun je nergens heen met je waarheid. Dan wordt je veiligheid afgenomen, niet alleen op het moment van het misbruik, maar elke keer daarna als mensen besluiten om het niet te willen weten.
Die pijn gaat niet zomaar weg. Die leeft door in hoe je mensen aankijkt, in hoe je je eigen stem wel of niet durft te gebruiken. En wat het extra zwaar maakt: je weet dat, zodra je je uitspreekt, je opnieuw moet vechten. Tegen de twijfel. Tegen het wantrouwen. Tegen de hardnekkige overtuiging dat jij het misschien verkeerd ziet. Maar ik zag het niet verkeerd.
En ik lieg niet.
En ik ben niet alleen.