Stellen wij als vrouwen ons meer aan?
Pijn is een universele menselijke ervaring, maar hoe deze pijn wordt ervaren, erkend en behandeld, verschilt opmerkelijk vaak per geslacht. In informele gesprekken en op sociale media duikt regelmatig de vraag op: “Wat is pijnlijker, een bevalling of een trap in de ballen?” Dit lijkt misschien een luchtige vergelijking, maar het raakt aan een veel fundamenteler probleem: de structurele verschillen in hoe pijn bij mannen en vrouwen wordt waargenomen en behandeld.
Inhoud
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat vrouwen systematisch minder snel en minder adequate pijnbestrijding krijgen dan mannen. Hun pijnklachten worden vaker afgedaan als psychologisch of emotioneel, en medische vooroordelen kunnen ervoor zorgen dat zij langer moeten wachten op een diagnose en behandeling. Een recent onderzoek van het Radboudumc onderstreept dat de manier waarop pijn wordt verwerkt, niet alleen biologisch bepaald is, maar ook sterk wordt beïnvloed door sociale en culturele factoren.
Waarom wordt pijn bij vrouwen nog steeds minder serieus genomen, welke biologische en maatschappelijke mechanismen hieraan bijdragen, en hoe we als samenleving kunnen zorgen voor een eerlijkere en effectievere pijnbehandeling.
De medische genderkloof bij pijnbehandeling
De kloof tussen hoe pijn bij mannen en vrouwen wordt behandeld, is niet slechts een kwestie van perceptie of individuele ervaringen; het is wetenschappelijk aantoonbaar. Talrijke studies bevestigen dat pijnklachten bij vrouwen minder snel serieus worden genomen dan bij mannen.
Een baanbrekende studie uit 2014, gepubliceerd in het tijdschrift Academic Emergency Medicine, wees uit dat vrouwen die zich op de spoedeisende hulp meldden met acute pijn gemiddeld 16 minuten langer moesten wachten op pijnmedicatie dan mannen met exact dezelfde symptomen. Een andere studie uit 2018 liet zien dat vrouwen met chronische pijnklachten zoals migraine, endometriose of fibromyalgie minder vaak effectieve medicatie krijgen voorgeschreven en vaker worden doorverwezen naar psychologische hulp, terwijl mannen met vergelijkbare klachten direct pijnstilling of gespecialiseerde medische zorg krijgen.
Dit patroon is ook zichtbaar bij hartklachten. Onderzoek toont aan dat vrouwen met symptomen van een hartaanval minder snel een ECG krijgen en minder vaak een juiste diagnose krijgen dan mannen. In plaats daarvan worden hun klachten vaker toegeschreven aan stress of hormonale schommelingen. Dit leidt ertoe dat hartaanvallen bij vrouwen vaker worden gemist en dat de sterftecijfers onder vrouwen met hartproblemen hoger liggen dan bij mannen.
Waarom gebeurt dit? Een deel van de verklaring ligt in hoe medische kennis historisch is opgebouwd. Tot ver in de 20e eeuw werden de meeste medische onderzoeken uitsluitend op mannen uitgevoerd, omdat men vrouwen door hormonale schommelingen als “onbetrouwbare” onderzoeksobjecten beschouwde. Dit heeft geleid tot behandelingsprotocollen die voornamelijk zijn afgestemd op het mannelijke lichaam. Vrouwen vallen daardoor nog steeds buiten het standaard medische model, met alle gevolgen van dien.
Daarnaast spelen culturele vooroordelen een rol. Er bestaat een hardnekkig stereotype dat vrouwen emotioneler of “hysterischer” zijn dan mannen, wat ertoe leidt dat hun pijn sneller als overdreven of psychologisch wordt gezien. Dit leidt tot een vicieuze cirkel: vrouwen die pijn hebben en niet serieus worden genomen, raken gefrustreerd, wat vervolgens wordt geïnterpreteerd als bewijs dat ze “overdrijven.” Hierdoor duurt het vaak langer voordat ze de zorg krijgen die ze nodig hebben.
Wie ervaart meer pijn, mannen of vrouwen?
Onderzoek van het Radboudumc wijst uit dat mannen en vrouwen pijn op verschillende manieren verwerken en ervaren. Dit verschil is niet alleen biologisch, maar wordt ook beïnvloed door sociale en culturele factoren.
Biologisch gezien spelen hormonale verschillen een grote rol. Oestrogenen, de vrouwelijke geslachtshormonen, beïnvloeden de gevoeligheid voor pijn en kunnen verklaren waarom vrouwen vaker last hebben van chronische pijnsyndromen zoals fibromyalgie en migraine. Daarnaast hebben vrouwen over het algemeen een hogere dichtheid van zenuwreceptoren, waardoor zij pijn intenser kunnen voelen dan mannen.
Een andere factor is het immuunsysteem. Studies suggereren dat vrouwen een sterkere ontstekingsreactie hebben dan mannen, wat kan bijdragen aan een verhoogde pijngevoeligheid bij aandoeningen zoals osteoartritis en auto-immuunziekten. Dit betekent dat de pijnervaring van vrouwen niet alleen subjectief, maar ook objectief anders kan zijn dan die van mannen.
Toch krijgen vrouwen in de medische wereld vaak te horen dat hun pijn “psychisch” is, terwijl mannen eerder een fysieke oorzaak toegewezen krijgen. Dit verschil in perceptie wordt mede beïnvloed door culturele normen: mannen worden aangemoedigd om “stoer” te zijn en hun pijn te verbergen, terwijl vrouwen eerder de ruimte krijgen om hun pijn te uiten. Dit kan verklaren waarom zorgverleners pijn bij mannen sneller als “serieus” zien en bij vrouwen eerder als “een emotionele reactie.”
Lees ook: Pijn Paradox
Pijnstilling bij bevallingen
Bevallen wordt vaak beschreven als een van de meest intense vormen van pijn die een mens kan ervaren. Toch krijgen veel vrouwen bij een bevalling te maken met weerstand als het gaat om pijnbestrijding. Waar pijnstilling bij andere medische ingrepen meestal een vanzelfsprekendheid is, moeten vrouwen die bevallen in sommige ziekenhuizen actief vragen om een ruggenprik of andere vorm van pijnstilling. Soms wordt hen zelfs afgeraden om pijnmedicatie te nemen, onder het mom dat een “natuurlijke bevalling” beter zou zijn.
Een deel van dit probleem is cultureel en historisch. In veel culturen wordt bevallingspijn gezien als iets wat vrouwen moeten “doorstaan.” Dit idee is geworteld in eeuwenoude religieuze en maatschappelijke normen. In de Bijbel wordt bevallingspijn zelfs beschreven als een straf: “In pijn zult gij kinderen baren.” Hoewel de meeste moderne mensen dit niet meer letterlijk geloven, sijpelt dit idee nog steeds door in de manier waarop zorgverleners en de samenleving kijken naar pijnbestrijding bij bevallingen.
Daarnaast speelt de misvatting een rol dat vrouwen van nature beter met pijn kunnen omgaan dan mannen. Hoewel vrouwen biologisch gezien beter zijn in het verdragen van langdurige pijn, betekent dit niet dat hun pijn minder serieus is. Toch zien we dat dit argument vaak wordt gebruikt om pijnstilling bij bevallingen minder vanzelfsprekend te maken.
Het belangrijkste is dat keuzevrijheid centraal moet staan. Vrouwen zouden zelf moeten kunnen beslissen of ze pijnstilling willen, zonder maatschappelijke druk of stigma. Geen enkele andere patiënt wordt ontmoedigd om pijnstilling te nemen bij een pijnlijke medische ingreep – waarom zou dat bij bevallingen anders zijn?
Hoe kunnen we dit nou veranderen?
De erkenning van pijn als een serieus probleem, ongeacht geslacht, is de sleutel tot verandering. Dit betekent:
- Meer bewustwording binnen de medische wereld. Zorgverleners moeten getraind worden in genderbewuste pijnbehandeling.
- Betere toegang tot pijnstilling. Zowel bij bevallingen als bij andere pijnlijke aandoeningen moet pijnbestrijding een recht zijn, geen gunst.
- Meer onderzoek naar pijnbeleving bij mannen en vrouwen. Veel behandelingen zijn nog steeds gebaseerd op het mannelijke lichaam. Dit moet veranderen.
Door gesprekken te blijven voeren, kunnen we bijdragen aan een gezondere en eerlijkere medische wereld. Want pijn is universeel…maar hoe we ermee omgaan, zou dat ook moeten zijn.
Lisa Loeb legt in dit filmpje iets belangrijks uit: waarom wordt de vergelijking tussen “in je ballen getrapt worden” en bevallen zo vaak als grap gebruikt? En waarom krijgen vrouwen bij een bevalling vaak met moeite of helemaal geen pijnstilling, onder het mom dat dit “zo hoort”?
Nieuwste artikelen en onderwerpen
