Waarom hebben kleuren invloed op je stemming?

Geeft een gele kamer je een onbehaaglijk gevoel? Geeft de kleur blauw je een rustig en ontspannen gevoel? Kunstenaars, reclamebureaus en interieurontwerpers beschouwen kleur al lang als een middel om de gemoedstoestand, sfeer, gevoelens en emoties te beïnvloeden. “Kleuren kunnen, net als ons gedrag, de veranderingen van de gevoelens beïnvloeden,” verklaarde de kunstenaar Pablo Picasso ooit.Kleur is een krachtig communicatiemiddel en kan worden gebruikt om gedrag te stimuleren, de stemming te beïnvloeden en zelfs om fysiologische reacties te versterken. Bepaalde kleuren worden in verband gebracht met verhoogde bloeddruk, versnelde stofwisseling en vermoeide ogen. Dus hoe werkt kleur precies? Hoe wordt verondersteld dat kleur de stemming en het gedrag beïnvloedt?

Ontdek wat Kleurenpsychologie is

In 1666 ontdekte de Engelse wetenschapper Sir Isaac Newton dat wanneer zuiver wit licht door een prisma valt, het zich scheidt in allerlei zichtbare kleuren. Newton ontdekte ook dat elke kleur bestaat uit een enkele golflengte en niet verder kan worden gescheiden in andere kleuren.Verdere experimenten toonden aan dat licht kon worden gecombineerd om andere kleuren te vormen. Bijvoorbeeld, rood licht gemengd met geel licht creëert een oranje kleur. Sommige kleuren, zoals groen en magenta, heffen elkaar op bij menging en resulteren in een wit licht.Hebt je ooit geschilderd, dan weet je vast wel hoe bepaalde kleuren kunnen worden gemengd om andere kleuren te creëren. “Gezien de prevalentie van kleur, zou men verwachten dat kleurenpsychologie een belangrijk terrein is,” constateren de onderzoekers Andrew Elliot en Markus Maier. “Verrassend genoeg is er tot nu toe weinig theoretisch of experimenteel onderzoek gedaan naar de invloed van kleur op psychologisch functioneren en het onderzoek dat is gedaan, is vooral gebaseerd op praktische overwegingen, niet op wetenschappelijke nauwkeurigheid.”Hoewel er over het algemeen weinig onderzoek op dit gebied is gedaan, is het concept kleurenpsychologie een populair onderwerp in onder meer de marketing, kunst en design. Het bewijs op dit gebied is in het beste geval niet overtuigend, toch hebben onderzoekers en deskundigen een aantal belangrijke ontdekkingen en bevindingen op het gebied van de psychologie van kleur en het effect ervan op stemmingen, gevoelens en gedragingen gedaan.

Vaak zijn je gevoelens over kleur heel persoonlijk en gebaseerd op je eigen ervaring of gewoonten.

Zo wordt de kleur wit in veel westerse landen gebruikt om zuiverheid en onschuld uit te drukken, terwijl het in veel oosterse landen als een symbool van rouw wordt gezien.

De psychologische invloed van kleur

Waarom heeft kleur zo’n grote invloed op ons leven? Welke effecten kan het hebben op ons lichaam en onze geest? Hoewel de perceptie van kleur enigszins subjectief is, zijn er enkele kleureffecten die een universele betekenis hebben.Rood, oranje en geel zijn kleuren die bekend staan als warme kleuren. Deze warme kleuren roepen emoties op die variëren van gevoelens van warmte en comfort tot gevoelens van boosheid en vijandigheid.De blauwe kant van het spectrum staat bekend als koele kleuren en omvat blauw, paars en groen. Deze kleuren worden vaak omschreven als kalm, maar kunnen ook gevoelens van droefheid of onverschilligheid oproepen.

Kleurenpsychologie als therapie

In verschillende oude culturen, waaronder de Egyptenaren en de Chinezen, werd chromotherapie beoefend, oftewel het gebruik van kleuren om te genezen. Chromotherapie wordt ook wel lichttherapie of colorologie genoemd.Colorologie wordt vandaag de dag nog steeds gebruikt als een holistische of alternatieve behandeling. In deze behandeling:

• Rood wordt gebruikt om het lichaam en de geest te stimuleren en de bloedsomloop te bevorderen.
• Geel zou de zenuwen stimuleren en het lichaam zuiveren.
• Oranje wordt gebruikt om de longen te herstellen en het energieniveau te verhogen.
• Van blauw wordt verondersteld dat het ziekten kan verzachten en pijn kan verlichten.
• Van indigotinten wordt gedacht dat ze huidproblemen verlichten.

Tip:  Zoek je kleur | Kleurenpalet voor verschillende creatieve doeleinden

Hedendaagse bevindingen over kleurenpsychologie

De meeste psychologen staan sceptisch tegenover kleurentherapie en wijzen erop dat de vermeende effecten van kleur vaak zwaar overdreven zijn. Kleuren hebben ook verschillende betekenissen in verschillende culturen.

Onderzoek heeft in veel gevallen aangetoond dat de gemoed beïnvloedende effecten van kleur slechts tijdelijk zijn. Een blauwe kamer kan aanvankelijk een gevoel van kalmte veroorzaken, maar het effect verdwijnt na korte tijd.

Toch is uit bestaand onderzoek gebleken dat sommige kleuren, mensen op een aantal verrassende manieren kan beïnvloeden:Warm gekleurde placebopillen bleken in één onderzoek effectiever te zijn dan koel gekleurde placebopillen. Blauwgekleurde straatverlichting kan volgens de verhalen leiden tot minder criminaliteit. Rood zorgt ervoor dat mensen sneller en sterker reageren, iets wat volgens onderzoekers nuttig kan zijn tijdens sportactiviteiten. Zwarte sportkleding geeft meer kans op penalty’s. Bovendien hadden studenten meer kans om negatieve eigenschappen te associëren met een speler die een zwart tenue droeg, volgens een onderzoek waarbij gekeken werd naar eerdere ervaringen met sportteams en hoe ze gekleed waren.

Kleur en prestatie

Uit onderzoek blijkt ook dat bepaalde kleuren van invloed kunnen zijn op de prestaties. Niemand ziet graag een proefwerk met rode streep, maar uit één onderzoek bleek dat het zien van de kleur rood voor een proefwerk de toetst daadwerkelijk nadelig beïnvloedt.Hoewel de kleur rood vaak wordt omschreven als bedreigend, opwindend of stimulerend, hebben eerdere onderzoeken naar de invloed van de kleur rood weinig overtuigend resultaat opgeleverd.

Het resultaat toonde aan dat leerlingen die voor hun toets eerst het rode cijfer te zien kregen, meer dan 20% lager scoorden dan leerlingen die een groene of zwart cijfer te zien kregen.

Kleur en consumentenaankopen

Uit de kleurenpsychologie komt naar voren dat verschillende kleurnuances verschillende effecten kunnen hebben, van het stimuleren van ons humeur tot het veroorzaken van angst. Maar zou de kleur van de producten die de klant koopt ook iets kunnen zeggen over zijn persoonlijkheid? Zou bijvoorbeeld de kleur van de auto die je koopt op de een of andere manier iets te maken kunnen hebben met een onbewuste karaktertrek?De kleur van de artikelen die men koopt, kan iets zeggen over het soort imago dat iemand wil uitstralen. Kleurvoorkeuren, van de kleren die je draagt tot de auto waarin je rijdt, kunnen soms een statement maken over hoe we willen dat andere mensen ons zien. Andere aspecten, zoals leeftijd en geslacht, kunnen ook van invloed zijn op de kleurkeuzes die we maken.Wit: Zoals veel van de lezers hebben aangegeven, kan de kleur wit, fris en schoon aanvoelen. De kleur wordt vaak gebruikt om een gevoel van jeugdigheid en tijdloosheid op te roepen. Zwart: Onze lezers beschrijven zwart vaak als een “krachtige” kleur, wat de reden zou kunnen zijn waarom zwart de meest populaire kleur is voor luxe voertuigen. Mensen beschrijven de kleur vaak als sexy, krachtig, mysterieus, en zelfs duister. Zilver: Het is de derde meest populaire kleur met betrekking tot voertuigen en gekoppeld aan een gevoel van innovatie en een moderne uitstraling. High-tech producten zijn vaak zilver, dus de kleur wordt vaak gekoppeld aan dingen die nieuw, modern en geavanceerd zijn. Rood: Droom je van een rode auto? Rood is een gedurfde, aandacht trekkende kleur, dus de voorkeur aan dit type auto kan betekenen dat je een imago van macht, actie en vertrouwen wilt uitstralen. Blauw: Mensen beschrijven blauw vaak als de kleur van stabiliteit en veiligheid. Het rijden in een blauwe auto kan aangeven dat je betrouwbaar bent. Geel: Volgens de experts zou het rijden in een geel auto kunnen betekenen dat je een gelukkig persoon bent en misschien een beetje meer bereid dan de gemiddelde persoon om risico’s te nemen. Grijs: De deskundigen suggereren dat mensen die in grijze auto’s rijden niet willen opvallen en in plaats daarvan de voorkeur geven aan iets eenvoudigers.Natuurlijk worden de kleurkeuzes die we maken vaak beïnvloed door onder meer de prijs, de keuze en andere praktische overwegingen. Niet alleen dat, maar kleurvoorkeuren kunnen in de loop der tijd ook veranderen.Iemand kan de voorkeur geven aan felle, meer opvallende kleuren als hij jonger is, maar zich aangetrokken voelen tot meer traditionele kleuren als hij ouder wordt. De persoonlijkheid van de consument kan een belangrijke rol spelen bij de kleurkeuze, maar de consument wordt vaak ook sterk beïnvloed door zaken als prijs en aanbod.Bijvoorbeeld, als je een witte auto koopt, is dat misschien niet zozeer omdat je wilt dat mensen denken dat je jong en trendy bent, maar meer vanwege het klimaat waarin je woont; mensen die in een warm klimaat wonen, verkiezen meestal lichtgekleurde auto’s boven donkere.

Er moet nog meer onderzoek worden verricht

De belangstelling voor het onderwerp kleurenpsychologie neemt toe, maar er blijven nog een aantal onbeantwoorde vragen. Hoe ontstaan het beeld over een bepaalde kleur? Hoe sterk is dit effect op het gedrag in de praktijk?Kan kleur worden gebruikt om de productiviteit van werknemers of de veiligheid op de werkvloer te verhogen? Welke kleuren hebben een impact op het consumentengedrag? Hebben bepaalde karakters een voorkeur voor bepaalde kleuren? Naarmate onderzoekers zich verder in deze vraagstukken verdiepen, zullen we wellicht snel meer te weten komen over de invloed die kleur heeft op de menselijke psychologie.Zena O’Connor, lid van de faculteit Architectuur, Design en Planning aan de Universiteit van Sydney, stelt voor dat mensen op hun hoede moeten zijn voor veel beweringen die ze zien over de psychologie van kleur.“Veel van deze beweringen missen empirische onderbouwing, vertonen elementaire gebreken (zoals causale overschatting en subjectieve onderbouwing), en kunnen feiten bevatten die als feiten worden gepresenteerd”, legt O’Connor uit. “Bovendien verwijzen dergelijke beweringen vaak naar verouderd onderzoek zonder te verwijzen naar de huidige onderzoeksresultaten.”

Conclusie

Kleur kan een belangrijke rol spelen bij het overbrengen van informatie, het scheppen van bepaalde stemmingen en zelfs bij het beïnvloeden van beslissingen die mensen nemen. Kleurvoorkeuren hebben ook invloed op de producten die mensen kopen, de kleding die ze dragen en de manier waarop ze hun omgeving decoreren.Mensen kiezen vaak objecten in kleuren die bepaalde stemmingen of gevoelens oproepen, zoals het kiezen van een autokleur die sportief, futuristisch, strak, of betrouwbaar lijkt. Kamerkleuren kunnen ook worden gebruikt om bepaalde stemmingen te creëren, zoals het schilderen van een slaapkamer in zacht groen om een rustgevende sfeer te creëren.Dus wat is de bottom line? Experts hebben ontdekt dat, hoewel kleur invloed kan hebben op hoe we ons voelen en handelen, deze effecten onderhevig zijn aan persoonlijke, culturele en omgevingsfactoren. Meer wetenschappelijk onderzoek is nodig om een beter inzicht te krijgen in kleurenpsychologie.