Druk op de afbeelding om je geweldige cadeau te bestellen.
Kies je productkleur, maat of voeg een tekst of foto erbij als je het nog mooier wilt maken.(Bij sommige illustraties of tekst is de kleur ook naar jouw smaak te passen)
Zeg je het voor mij, of zeg je het voor jezelf?
Je zit ergens mee. Je bent geraakt, overweldigd, verdrietig misschien. En dan komt het: “Alles gebeurt met een reden.” Of: “Je moet het gewoon loslaten.” Of de klassieker: “Kop op, het komt goed.”
Zinnen die bedoeld zijn als steun en als bemoediging, maar die voelen als een klap. Niet omdat de ander het slecht bedoelt maar omdat je op dat moment geen oplossing nodig hebt. Je hebt ruimte nodig. Begrip. Iemand die gewoon naast je blijft zitten zonder oordeel, zonder haast.
Dooddoeners vermomd als troost
Het zijn de standaardzinnen. We hebben ze allemaal gehoord. Misschien heb je ze zelf ook weleens uitgesproken, zonder kwade bedoelingen maar uit ongemak. Omdat stilte onwennig is. Omdat verdriet lastig is. Omdat we niet geleerd hebben om gewoon even niets te zeggen.
Goed bedoeld is niet altijd goed gedaan. Een dooddoener is geen empathie. Het is een deksel op een pan die juist even open moet blijven.
Zinnen als:
- “Er zijn ergere dingen”
- “Misschien is het ergens goed voor”
- “Je moet het een plekje geven”
- “Alles heeft een reden”
Ze sluiten het gesprek. Ze zetten een punt achter een verhaal dat nog midden in een zin zit. En dat doet pijn.
Waarom zeggen we zulke dingen?
Omdat het lastig is om met pijn te zijn, die van jezelf, laat staan die van een ander. We zijn getraind om dingen op te lossen, om antwoorden te geven. Maar sommige situaties vragen geen antwoord. Ze vragen aanwezigheid.
Echte empathie vraagt dat je jezelf even opzij zet. Dat je niet invult, niet oplost, niet relativeert maar voelt. Durft mee te voelen. En dat is ongemakkelijk. Kwetsbaar ook.
Dus kiezen we voor gemak. Voor een zin die ‘iets’ zegt, die zogenaamd lucht brengt maar in werkelijkheid wegdrukt wat er juist even mocht zijn.
Als stilte ongemakkelijk wordt
We zijn stilte ontwend. Zodra er een pauze valt, willen we die opvullen. Met een grap. Met advies. Met iets wat we denken dat helpt. Maar stilte is geen tekort. Het is een ruimte waar iets mag bestaan. Waar verdriet mag ademen. Waar iemand gewoon even mag zijn zonder iets uit te hoeven leggen.
Dat vraagt lef. Want wie stil blijft, moet het ongemak verdragen. Dat kan confronterend zijn. Maar dat is precies wat die ander nodig heeft: geen reactie, maar ruimte.
En als we heel eerlijk zijn, zit daar onze grootste valkuil. We denken te helpen terwijl we eigenlijk onze eigen onmacht proberen te sussen. De stilte is niet bedreigend, maar onthullend. Hij legt bloot wat we liever overslaan. En dat voelt ongemakkelijk. Maar juist dáár zit de waarheid.
De zin en onzin van woorden
Soms is een stilte eerlijker dan een zin. Soms is een hand op iemands schouder meer waard dan duizend goedbedoelde boodschappen. Soms is het dapperder om niets te zeggen dan iets wat sociaal wenselijk klinkt.
Je hoeft niet altijd iets te zeggen. En als je iets zegt, zorg dan dat het de ander raakt. Niet raakt af. Want dat is wat goedbedoeld commentaar vaak doet: het haalt de kracht weg uit een moment dat om kwetsbaarheid vraagt.
Als je het zelf hoort
Het effect van die zogenaamd troostende woorden is vaak vervreemdend. Alsof je gevoel niet klopt. Alsof je overdrijft. Alsof je te gevoelig bent, terwijl je juist eerlijk bent over wat er speelt.
Dat moment waarop je denkt: “Laat maar, ik zeg niks meer.” Dat is het moment waarop je jezelf verlaat. Waarop je leert dat delen gevaarlijk is, omdat mensen je willen repareren in plaats van begrijpen.
En dat is misschien wel de grootste schade die goedbedoelde dooddoeners aanrichten: ze zorgen ervoor dat je jezelf stilhoudt.
Je hoeft geen expert te zijn om empathie te tonen
Empathie is geen kunstje. Je hoeft geen therapeut te zijn. Je hoeft niet eens de juiste woorden te hebben. Het enige wat je nodig hebt is bereidheid om er echt te zijn.
Dat kan zo klein zijn als:
- “Ik weet niet wat ik moet zeggen maar ik ben er”
- “Wil je dat ik luister of dat ik meedenk?”
- “Ik vind het moeilijk om te zien dat je pijn hebt”
Eerlijk. Aanwezig. Zacht, zonder wollig te zijn. En vooral: oprecht. Want oprechtheid voel je. Die schuurt niet, die opent.
De pijn van goedbedoeld commentaar
Goed bedoeld voelt soms als gaslighting. Alsof jij je aanstelt. Alsof jouw verdriet ‘te veel’ is. En dat gevoel blijft hangen. Die twijfel. Was het echt erg? Reageer ik overdreven?
Maar nee. Je gevoel is echt. En wat jij ervaart doet ertoe. Daar mag ruimte voor zijn. Zonder uitleg. Zonder verdediging. Zonder dat iemand daar een spiritueel sausje of zelfhulpquote overheen gooit.
De verborgen druk om dankbaar te zijn
Nog zo’n dooddoener die vaak langs komt: “Wees blij dat het niet erger is.” Of: “Je hebt tenminste nog je gezondheid.” Goed bedoeld, maar totaal misplaatst. Alsof dankbaarheid niet mag samengaan met verdriet. Alsof je geen recht hebt op je gevoel als er ergens anders meer lijden is.
Maar gevoelens werken niet met een ranglijst. Jij mag moe zijn, ook als iemand anders uitgeputter is. Jij mag verdrietig zijn, ook als iemand anders een groter verlies kent. Het één sluit het ander niet uit. En je hoeft je gevoel niet te verdedigen tegenover een ander die zich ongemakkelijk voelt bij jouw pijn.
Wat zeg je dan wél?
Misschien helpt deze gedachte: zeg niets wat je zelf niet zou willen horen op je kwetsbaarste moment. Vraag jezelf af: zou dit mij helpen? Zou dit mij ruimte geven? Zou ik me daardoor meer of minder gezien voelen?
En als je twijfelt, kies dan liever voor vragen dan voor meningen:
- “Wil je dat ik iets zeg of gewoon luister?”
- “Hoe kan ik er nu voor je zijn?”
- “Wat zou je fijn vinden dat ik doe of juist niet doe?”
Zo geef je de ander regie terug. En precies dat is wat pijn vaak ondermijnt: het gevoel van controle, van grip. Door oprecht te vragen, geef je ruimte. Geen oplossing, maar ruimte.
Je kunt niet weten wat een ander nodig heeft
Misschien denk je te weten wat goed is voor iemand. Maar dat weet je niet. Wat voor jou werkte, hoeft niet voor een ander te werken. Wat voor jou troostend klonk, kan voor een ander als een verwijt voelen.
Daarom is vragen zo belangrijk. En luisteren. En jezelf bewust zijn van je eigen drang om het op te lossen. Want die drang is vaak niet voor de ander, maar voor jezelf. Om van het ongemak af te zijn. Om het draaglijk te maken. Maar dat werkt niet. Het maakt het alleen zwaarder voor degene die al iets draagt.
De invloed van taal op herstel
Woorden blijven hangen. Niet alle woorden, maar wel die woorden die raken of schrijnen. Herstellen van verlies, rouw, pijn of verwarring vraagt tijd, maar het vraagt ook een omgeving die veilig voelt. Waar woorden ruimte geven in plaats van verkramping. Waar je mag uitspreken zonder angst voor een dooddoener.
De omgeving waarin je herstelt bepaalt hoe snel of hoe diep je kunt helen. Dat maakt jouw rol als luisteraar belangrijker dan je denkt. Je hoeft het niet groots te maken. Maar wel echt.
Waarom we zo snel praten over wat ‘verwerkt’ moet worden
De drang om door te gaan is een hardnekkige gewoonte. We willen afronden, afsluiten, verder. Alsof dat het bewijs is dat je sterk bent. Maar echte verwerking heeft tijd nodig. En veiligheid. En ruimte. Niet een deadline. Niet een standaardtraject dat voor iedereen hetzelfde werkt.
Wanneer je iemand vraagt of hij het ‘al verwerkt heeft’, leg je druk. Misschien zonder het te bedoelen, maar toch. Je zegt eigenlijk: het mag niet langer duren dan dit. Terwijl pijn niet in etappes werkt. Het laat zich niet dwingen. En dat hoeft ook niet.
Tot slot: durf niets te zeggen
Het klinkt tegenstrijdig. Maar soms is niets zeggen de krachtigste vorm van betrokkenheid. Gewoon naast iemand zitten. Niets invullen. Geen haast. Geen woorden die meer over jou zeggen dan over de ander.
Durf er te zijn, zonder je mond vol te hebben. Dat is geen passiviteit. Dat is bewuste aanwezigheid. En dat maakt meer verschil dan duizend goedbedoelde zinnen bij elkaar.
Laat stilte maar ongemakkelijk zijn. Laat verdriet maar ongemakkelijk zijn. Want ongemak is vaak het begin van iets echts. Iets dat niet afleidt, maar verbindt.
En dat is misschien wel de enige zin die telt: ik ben er. Niet met woorden. Maar met jou.